In architectural terms.: Διάλεξη στο μάθημα "Αποτύπωση-Παθολογία-Αποκατάσταση κτιρίων"

Τη Δευτέρα που μας πέρασε μου δόθηκε μια μοναδική ευκαιρία μέσω της σχολής μου.
Πραγματοποιήθηκε ανοιχτή διάλεξη (δυστυχώς με μικρή προσέλευση) στα πλαίσια του μαθήματος
"ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ - ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ - ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ".
Το συγκεκριμένο μάθημα πραγματεύεται τις βασικές έννοιες που αφορούν στη διατήρηση της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς και την κατανόηση του κοινωνικού της ρόλου και σημασίας.Επιπλέον περιλαμβάνει βασικά στοιχεία που αφορούν στη μελέτη αποτύπωσης ενός υφιστάμενου παραδοσιακού κτιρίου, την διάγνωση της παθολογίας του λόγω της φθοράς του στο χρόνο και, τέλος, τη μελέτη αποκατάστασης κι επανάχρησής του.

Η διάλεξη είχε τον τίτλο:
Μελέτη ανάλυσης-τεκμηρίωσης και πρόταση επανάχρησης Παπάφειου Ορφανοτροφείου "Ο Μελιτεύς".

Ομιλητές ήταν οι αρχιτέκτονες Άλκηστης Δανιήλ, Βιργινία Πατρίκα και Άγγελος Τασολάμπρος.

Η συγκεκριμένη μελέτη ήταν το θέμα της μεταπτυχιακής τους εργασίας που μάλιστα βαθμολογήθηκε με το απόλυτο 10.

Αυτό που μου έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση ήταν ο τρόπος που μας παρουσίασαν τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσει ο ερευνητής που πραγματοποιεί μια μελέτη αυτού του είδους.

Ήταν η πρώτη φορά που άκουγα κάτι τόσο εξειδικευμένο γι αυτόν τον κλάδο της αρχιτεκτονικής και πραγματικά μου κέντρισε το ενδιαφέρον.

Πριν σας μεταφέρω μερικά από τα σημεία που ξεχώρισα αξίζει μια μικρή αναφορά στην ιστορία του κτιρίου.

Το Παπάφειο βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη επί της οδού Παπάφη.
Για τον Ιωάννη Παπάφη μπορείτε να διαβάσετε εδώ , σημαντικό είναι το κομμάτι αυτό απο τη διαθήκη του όπου αναφέρει την επιθυμία του να δημιουργηθεί το συγκεκριμένο ίδρυμα:

"ΘΕΛΩ ΙΝΑ ΤΟ ΑΣΥΛΟΝ ΔΙΑΤΕΛΗ ΥΠΟ ΤΗΝ ΥΨΗΛΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΝ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΝΑ ΟΝΟΜΑΣΘΕΙ ΜΕΛΙΤΕΥΣ ΑΝΕΥ ΕΤΕΡΟΥ ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΟΥ ΣΗΜΕΙΟΥ, Ή ΠΡΟΣΘΗΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΛΩ ΙΝΑ ΕΝ ΑΥΤΩ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΠΑΡΑΔΕΚΤΑ ΟΡΦΑΝΑ ΑΡΡΕΝΑ ΕΛΛΗΝΟΠΑΙΔΑ ΚΑΤΑΓΟΜΕΝΑ ΕΞ ΟΙΟΥΔΗΠΟΤΕ ΜΕΡΟΥΣ ΚΑΤΑ ΠΡΟΤΙΜΗΣΗ ΟΜΩΣ ΤΑ ΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΕΓΕΝΝΗΜΕΝΑ ΚΑΙ ΑΝΗΚΟΝΤΑ ΕΝ ΠΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΝ. ΕΠΙΘΥΜΩ ΔΕ ΟΠΩΣ Η ΑΓΩΓΗ ΓΙΝΕΤΑΙ ΤΟΙΑΥΤΗ ΩΣΤΕ ΝΑ ΔΥΝΑΝΤΑΙ ΤΑ ΟΡΦΑΝΑ ΕΠΑΝΕΡΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑΝ ΝΑ ΚΕΡΔΙΖΩΣΙ ΤΟΝ ΑΡΤΟΝ ΔΙ ΕΝΤΙΜΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ".

ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΦΗΣ

Το Παπάφειο Ορφανοτροφείο αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα της αρχιτεκτονικής των δημόσιων κτιρίων, που άρχισε να διαμορφώνεται στη Θεσσαλονίκη ήδη από την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα. Εδω μπορείτε να δείτε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα γενικά χαρακτηριστικά του κτιρίου.

Εφόσον όλες αυτές οι πληροφορίες υπάρχουν στην επίσημη ιστοσελίδα του ΠΑΠΑΦΕΙΟΥ δεν κρίνω σκόπιμο να τις αναφέρω.Βεβαίως στη διάλεξη ακούσαμε όλα τα ιστορικά στοιχεία που όπως θα δείτε αποτελούν απαραίτητο κομμάτι μιας ολοκληρωμένης μελέτης.

Σε βήματα,λοιπόν η ανάλυση της μελέτης αφορά στις εξής επιμέρους αναλυσεις.

Κοινωνικό-οικονομικό και πολιτικό περιεχόμενο του κτιρίου.
Σχέση κτιρίου με την ευρύτερη περιοχή, τόσο διαχρονικά όσο και σύγχρονικά.
Ιστορική ανάλυση.
Αρχιτεκτονική και δομοστατική ανάλυση (περιγραφή/γεωμετρική αποτύπωση/φωτογραφική τεκμηρίωση)
Κατασκευαστική ανάλυση και παθολογία.
Αποτύπωση φέροντα οργανισμού και παθολογίας,προσδιορισμός μηχανικών και δομοστατικών στοιχείων.
Τυπολογική και μορφολογική ανάλυση,η τυπολογία αφορά στην οργάνωση των χώρων και η μορφολογία στη μορφη.-Αυτό θα λέγαμε πως είναι και το πιο αρχιτεκτονικό σκέλος της μελέτης.
Πρόταση επανάχρησης.

Αξιοσημείωτα στοιχεία που αναφέρθηκαν μεταξύ άλλων είναι τα εξής:

Όλες οι επεμβάσεις που κάνουμε σε ένα κτίριο θα πρέπει να είναι αντιστρέψιμες ώστε να μπορούν να αφαιρεθούν αν προκύψει η αντίστοιχη ανάγκη.
Άλλα χαρακτηριστικά παραδείγματα κτιρίων της εποχής όπου εντοπίζονται ομοιότητες είναι:το Διοικητήριο,το Στρατηγείο,το Τελωνείο και το Ρώσικο Νοσοκομείο (σημερινό Λοιμωδών).
Εφόσον δε σταμάτησε ποτέ η λειτουργία του θα λέγαμε πως η συντήρησή του είναι σε καλό επίπεδο.

Από τις προτάσεις που μας παρουσίασαν δε θα ήταν σωστό να μεταφέρω κάτι λεπτομερώς εφόσον αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία των μελετητών.

Ωστόσο θα αναφερθώ σε μια σκέψη που ξεχώρισα καθώς τη βρήκα εξαιρετικά έξυπνη, πρακτική,λειτουργική και αποτελεσματική.

Τα υπνοδωμάτια όπου στεγάζονται τα παιδιά, όπως και οι περισσότεροι χώροι είναι υπερβολικά ψηλοτάβανοι -γύρω στα 5 μέτρα και σκεφτείτε ότι ένα τυπικό ύψος ορόφου είναι περίπου 3 μέτρα-.

Κάτι τέτοιο πιθανόν οφείλεται στην τάση επίδειξης ισχύος που ήθελαν να προβάλλεται μέσω των δημόσιων κτιρίων εκείνη την εποχή.

Ωστόσο,σκεφτείτε πως αν σ'έναν άνθρωπο μετρίου αναστήματος αυτό το ύψος δωματίου φαντάζει μεγάλο ,πως άραγε να φαίνεται σε ένα μικρό παιδάκι που θα φιλοξενηθεί εκεί?

Έτσι είχαν την εξής ιδέα,να δημιουργηθεί πατάρι στο κάθε δωμάτιο έτσι ώστε όχι μόνο να μειωθεί η εντύπωση που προκαλεί το ύψος,αλλά κυρίως να εξασφαλίσουν περισσότερο χώρο, ιδιωτικότητα και γιατί όχι καλύτερο design.Εξάλλου όπως σημειώθηκε είναι μια ελαφριά κατασκευή που δεν προκαλεί προβλήματα στο φέροντα οργανισμό του κτιρίου και μπορεί να αφαιρεθεί πολύ εύκολα αν χρειαστεί.

Σίγουρα το Παπάφειο δεν είναι το μόνο κτίριο που χρήζει ιδιαίτερης προσοχής και μελέτης.

Θα ήταν πραγματικά ενδιαφέρον το κράτος να έδινε περισσότερες ευκαιρίες στους νέους επαγγελματίες να προτείνουν τις ιδέες τους,που είναι κατά κανόνα καινοτόμες και πρωτότυπες.Ενώ παράλληλα να παρέχει τα απαραίτητα μέσα ώστε να πραγματοποιούνται οι αντίστοιχες μελέτες και να εφαρμόζονται οι προτάσεις που κρίνονται ορθές και λειτουργικές.